تاریخچه اوتیسم در جهان و ایران

تاریخچه اوتیسم

بیش از ۷۰ سال از تاریخچه اتیسم می‌گذرد که، در ادامه، به مهم‌ترین اتفاقات در حوزه اوتیسم در این ۷۰ سال اشاره می‌شود.

از سال ۱۹۰۸ میلادی تا کنون، متخصصان و کارشناسان راهی طولانی در مطالعه اوتیسم طی کرده‌اند. تاریخچه اتیسم نوسانات مختلفی به خود دیده است. اولین بار، در سال ۱۹۰۸ میلادی، واژه اتیسم معرفی شد. در این مقاله، به معرفی تاریخچه اوتیسم پرداخته می‌شود، زیرا علی‌رغم تصورات عمومی مبنی بر اینکه این بیماری به‌تازگی شناخته شده است، گذشته و سابقه شناخت این بیماری جدید نیست.

در سال ۱۹۰۸ میلادی، واژه اتیسم برای توصیف برخی زیرمجموعه‌های بیماران اسکیزوفرنی مطرح شد. این دسته از بیماران بسیار گوشه‌گیر و منزوی بودند. در حقیقت، سال ۱۹۰۸ میلادی در تاریخچه اتیسم بسیار مهم است.

سال 1911 بازمیگردد که اوگن بلولر ، روانپزشک سویسی برای اولین بار این اصطلاح را عنوان کرد.

برای نخستين بار “لئو کانر “(1943) متوجه شد که بعضي از کودکان از همان بدو تولد دچار مشکلات زباني ،رفتاری و احساسي هستند. وی ضمن شرح حالات اين کودکان برآن بود تا راه حلي برای درمان آن ها بيابد. اما سال ها طول کشيد تا تئوری های موجود آن زمان مبني بر رواني بودن اين کودکان مُهر باطل خورد.

طی سالهای دهه 1940 تا 1960 جامعه ی پزشکی بر این تصور بود که کودکانی که مبتلا به اوتیسم هستند درحقیقت به نوعی اسکیزوفرنی دچار هستند . فقدان درک صحیح درباره ی اختلال اوتیسم دراین سالها منجربه این شد که بسیاری از والدین دچار عذاب وجدان شدیدی شده و خود را در خصوص ابتلای کودکشان به اوتیسم مقصر بدانند.
از سال 1700 به بعد موارد بسياری در بيمارستان ها و بخش های رواني به ثبت رسيد، بدون اين که نامي از اوتيسم برده شود. در آن زمان بسياری ازروانشناسان ومتخصصان اين حوزه تصورمي کردند که « اُوتيسم» مشکلي فرهنگي/اجتماعي و ناشي ازصنعتي شدن جوامع و يا حتی رفاهِ اجتماعي افراد است. اما آن چه امروزه بر اهل فن مسجل است، اين است که اوتيسم ابدأ ربطي به صنعت يا رفاه اجتماعي و ياهرپديده ی ديگر اجتماعي فرهنگي ندارد.
پيش داروی ها و پيش فرضيه های بسياری در باره ی اوتيسم ودلايل بروز آن وجود دارد. بعضي بر اين باورند که بيماری های خاصي دردوران باداری مادر مي تواند عامل بروز اوتيسم در نوزاد شود. بسياری از اين پيش داوری ها، بخصوص تربيتي – فرنگي بودن اوتيسم بي پايه و اساس است. و ناگفته نماند که اوتيسم زاده ی فرهنگ غرب نيز نيست و نزد تمامي ملل جهان يافت مي شود.
توصيف کانر از کودکانِ متفاوت  يعني آن چه که امروزه به« اوتيسمِ اين فانتيل» مشهور است، شرايط رد همه ی پيش داوری های بي پايه و بي ارزش را فراهم ساخت، اما او خود بر اين باور بود که والدين يازده کودک مورد آزمايش که از همه جا رانده و مانده بودند، گناه اصلي رفتار و کردار کودکانشان را بردوش مي کشيدند.
به تصور کانر محروميت از کانون گرم خانواده، رابطه ی غلط والدين (بخصوص مادر) و يا دچار شدن مادر به بيماری های خاصي چون سرخک يا يرقان در دوران باداری باعث ناهمگون شدن روان و روح کودک مي شود. با وجودی که کانر نا آگاهانه پيش داوری های غير علمي راتأئيد کرد، اما عوارض مشخصه ی اُتيسم را آن گونه دقيق به تصوير کشيد که نظراتش بنيان تحقيقات بعدی اُتيسمِ پايه گذاشت.

طی سالهای دهه 1960 بود که درک مردم از واژه ی اوتیسم و علامتها و نشانه های این بیماری و همچنین روشهای مقابله و درمانی آن دقیقتر شد .
در قرن 19 ، کودکی به نام ویکتور یافته شد که احتمالا علامت هایی از اختلال اوتیسم را نشان میداد چرا که این پسر از تمام ارتباط ها با انسانها دوری میگزید . در آن دوره برخی بر این باور بودند که از آنجا که این کودک در جنگل و دور از انسانها رشد کرده است تمایلی برای ارتباط با انسانها ندارد. این داستان در کتاب پسر وحشی آویرون ثبت شده است .

اتيسم اين فانتيل:
واژه ی « اوتيسم » اولين بار درسال 1911 ميلادی توسط اوگن بلولر به کار گرفته شد، اما او تعريف دُرستي از « اوتيسم » در دست نداشت و به غلط بيماراني را که دچار اختلال رواني/ اسکيزوفرني بودند ، مبتلايان به « اوتيسم » معرفي کرد.
سي سال پس از بلوبر، کانر واژه ی ِ « اوتيسم » را برای ِ نوعي « اوتيسم » که به « اوتيسم اين فانتيل » مشهور است به کار گرفت.
لئو کانر برای اولین بار مقاله ای در خصوص کودکان اوتیستیک در سال 1943 منتشر کرد.
شایان ذکر است که تا پیش از مطرح شدن اصطلاح اوتیسم توسط کانر ، کودکانی با نشانگان اوتیسم در دسته ی کودکان آسیب دیده از لحاظ عاطفی و یا کودکان عقب مانده ی ذهنی قرار میگرفتند . کانر دریافت که کودکان اوتیستیک غالبا توانایی های ویژه ای از خود نشان میدهند و به ندرت در یادگیری کند هستند . با این وجود ایشان نمی توانند خود را با الگوهای ارتباطی و عاطفی سازش دهند . به همین رو او اصطلاحی به نام اوتیسم دوران نوزادی را مطرح کرد که بعضا با نام سندرم کانر شناخته می شود .
هانس آسپرگر نیز کشفیاتی درهمان زمان و به طور مستقل از کانر انجام داد با این وجود بیمارانی که او بر روی آن مطالعه کرده و درمقاله اش به تشریح علائمشان پرداخته بود ، همگی توانایی صحبت کردن داشتند .
به همین ترتیب سندرم آسپرگر برای آن دسته از کودکان اوتیسم که توانایی صحبت کردن داشتند اطلاق شد . پیش از آن که کانر لغت اوتیسم را به عنوان یک برچسب تشخیصی مورد استفاده قرار دهد ، اصطلاح اوتیسم به معنای ” آزاد از واقعیت ” بود .
در حقیقت کانر نیز از اصطلاح اوتیسم که پیش از این توسط بلولر گفته شده بود استفاده کرد چرا که بر این باور بود که این کودکان سعی از رهایی از واقعیت دارند . پس از کشفیات کانر و آسپرگر والدینی مورد مشاهده و مطالعه قرار گرفتند که بدون گرمی و عاطفه ای در خور رابطه ی مادر و کودک با کودک اوتیسم شان ارتباط می گرفتند . روانشناسی فرویدی یک نظریه ی حاضر و آماده در خصوص توجیه این سندرم و این نوع ارتباط داشت به این شرح که اگر نیازهای ارتباطی پایه ی روانی بین والد و کودک به نقص و عدم کارایی مبتلا شود ، کودک در خلال رشد فردی اش دچار نقص و وقفه می شود. این نظریه ی فرویدی که در توجیه اوتیسم کاربرد و نمود پیدا کرده بود تا سالهای دهه 50 و 60 رواج داشته و مقبول بود . با این وجود دو نوع تعبیر می توان از نظریه ی فروید استخراج کرد : یکی این که والدینی که در ارتباط با کودکشان گرمی لازم را ندارند ، نتیجه ی رفتارهای کودک اوتیسم شان هستند . و یا این که اصلا اوتیسم نمونه ی بارزی از به ارث بردن شخصیت والدین می باشد به این شرح که کودک اوتیستیک خصوصیات مبالغه آمیزی از شخصیت سرد والدینش را به ارث برده است . کانر در دوران اوليه ی تحقيقاتش به همان اشتباهي دچار شد که بلولر  اوتيسم و اسکيزوفرني را دو بيماری رواني و هم خانواده دانست، اما به مرور زمان عوارض جديدی ميان بيماران مبتلا به اوتيسم مشاهده کرد که با عوارض اسکيزوفرني همگون نبودند.
اين عوارض به « عوارض کانر » مشهور است. عوارض کانر را مي توان در سه بخش خلاصه کرد:
اول: اختلال و بي نظمي شديد در روابط و زندگي اجتماعي و عدم آشنائي با فنون ِ ارتباط گيری با افراد پيرامون خود.
دوم: دشوار ی درک زمان و مکان ، دشواری ِ درک حالات چهره ی آدم ها، واين که آدم ها از دست و صورت خود برای تفهيم خود استفاده مي کنند، درک اين زبان « ناگويا يا سمبوليک» و دشواری ابراز احساسات و حالات دروني خود. (اين دشواری ها نزد همه مبتلايان به اوتيسم ، صرف نظر ازاين که قادر به حرف زدن باشند يا نه ، مشاهده مي شود.)
سوم : اختلالات رفتاری (در قياس با نُرم های معمول جامعه. فرد مبتلا به اوتيسم بيش از حد به عادت های خود وابسته است و يا عادت های خاصي دارد که نزد ديگران معمول نيست.
به نظرکانر وجود همزمان اين سه عارضه شرط لازم اوتيسم دانستن فرد است. به عبارت ديگر عدم يک يا دو شرط به اين معناست که فرد به اوتيسم دچار نيست و يا فقط حالاتي شبيه به اوتيسم دارد.
عوارض اوتيسم معمولن قبل از سن سه سالگي بروز مي کند. ناگفته نماند که دراين زمينه نظرات متفاوتي وجود دارد. عده ای معتقدند که عوارض فوق از همان بدو تولد يا دراولين سال تولد کودک بروز مي کند.
عده ای ديگر زمان بروزِ عوارض اوتيسم را از ابتدای تولد تا سن پنج سالگي (و حتی گاهي تا سن هفت سالگي ) مي دانند. مرزسني مورد قبول جامعه ی علمي امروز دو سال و نيم است. اين بدين معناست که اگر کودکي تا سن دو سال و نيمي کاملا سالم باشد و هيچ يک از عوارض ذکر شده در او نمايان نشود، اما فرضا و ناگهان در سن سه سالگي از محيط خود بترسد و با اطرافيانش نتواند ارتباط برقرار کند ، درکش از زمان و مکان کم شود و زندگي اش به عادت های خاص او وابسته شود،میگنا دات آي آر،دچار اوتيسم نيست ، بلکه علت يا علت های ديگری کودک را بيمارگونه کرده است.

امروزه در بسياری از کشورهای پيشرفته ی جهان واژه ی روان پريشي (پسيکوز) در حالِ رنگ باختن است. بخصوص وقتي که پای بيماری های رواني يا مغزی کودکان در ميان باشد. علت اين امر ناکافي بودن کلمه از يک سو و بار منفي آن از سوی ديگر است.
« روان پريشي يا رواني » مثل مُهر عمل مي کند. بر پيشاني فرد مي نشيند و پاک نمي شود. فرد را از زندگي ای که حق اوست ساقط کرده و بيش از آن که يک راه حل باشد، آفرينده ی مشکلات بيشتر است.
بسياری از متخصصان اوتيسم مي گويند که بيماری های عفوني (مغزی) در سال های اوليه ی عمر مي تواند کودک را به عوارضي شبه اوتيسم متبلا کند. در اين صورت زمان بروز عوارض حتی تا سنين جواني مي تواند طول بکشد و کودک به ظاهر کاملا سالم باشد.
تحقيقات امروز همچنين دال بر اين است که از هر پنج فرد مبتلا به اوتيسم حداقل چهار تای آن ها قبل از تولد دچار اين بيماری شده اند و عوارض اوليه از ششمين ماه تولد تا بيستم ماه مي تواند بروز کند.
از آمار به دست آمده اين طور به نظرمي آيد که تعداد پسران مبتلا به اُتيسم از تعداد دختران متبلا بيشتر است . اما بعضي از محققان معتقدند که دختران به لحاظ ژنتيکي اجتماعي تر از پسران هستند و بدين سبب ديرتر يا کمتر مشکل خود را نشان مي دهند. از آمارچنين برمي آيد که 75 – 85 درصد مبتلايان به اُتيسمِ در رده ی « اُتيسمِ اين فانتيل» قرار مي گيرند و حدود يک سوم مبتلايان پسر هستند. البته ناگفته نماند ازآن جائي که حوزه ی اُتيسم ، حوزه ی علمي جديدی است واغلب تحقيقات در کشورهای صنعتي و پيشترفته صورت مي گيرد، امکاني که تحقيقاتِ آينده در صحت

آمارفوق شک کند، هميشه وجود دارد.

نویسنده : رباب محب-ايران اوتيسم با اندكي تغيير

 

اما در جای دیگری مطالب اینگونه آمده است:

روانپزشک آمریکایی کودکان، لئو کانر، در سال ۱۹۴۳، تحقیقی منتشر کرد که در آن روی ۱۱ کودک باهوش، اما به‌شدت منزوی پژوهش کرده بود. این کودکان علاقه و اصرار زیادی به پیگیری الگوهای تکراری داشتند. بعدتر، این روانپزشک شرایط این کودکان را به عنوان اتیسم دوران کودکی معرفی کرد.

 

در سال ۱۹۴۴ میلادی، دانشمندی آلمانی به نام آسپرگر نوع خفیف‌تری از اختلال اتیسم را با نام «سندروم آسپرگر» معرفی کرد. تمام کودکانی که این فرد دربارۀ آن‌ها مطالعه کرده بود پسرانی بسیار باهوش با ارتباطات اجتماعی ضعیف بودند. این کودکان رفتارهایی وسواس‌گونه نیز داشتند.

سال ۱۹۶۷ میلادی؛ ظهور نظریه‌های مختلف در تاریخچه اوتیسم

روانشناس معروف، برونو بِتِلهام، در سال ۱۹۶۷ میلادی، نظریه «مادران یخچالی» را مطرح کرد. ریشه این نام‌گذاری این بود که او باور داشت کودکان اوتیستیک به اندازه کافی از مادران خود عشق و علاقه دریافت نمی‌کنند. البته باید گفت چنین باوری کاملا اشتباه است. بعد از جنگ جهانی دوم، مطالعات روانکاوانه زیادی درباره اتیسم صورت گرفت که تمرکز آن‌ها بر تاثیرگذاری تجربیات زندگی فردی بر اتیسم بود.

در این مطالعات، نقش زیست‌شناسی و ژنتیک در اتیسم کاملا نادیده گرفته شده بود که البته امروزه به عنوان عوامل اصلی ابتلا به اتیسم شناخته می‌شوند. در طبقه‌بندی آماری مشکلات جسمی و بیماری‌ها نیز، اتیسم به عنوان زیرشاخه‌ای از بیماری اسکیزوفرنی شناخته می‌شد که این موضوع نیز امروزه به طور کامل رد شده است.

سال ۱۹۷۷ میلادی؛ اعتقاد به تاثیرات ژنتیک قوت گرفت

مطالعاتی که روی دوقلوها صورت گرفت حاکی از آن بود که اتیسم تا حد زیادی در اثر تفاوت‌های ژنتیکی و زیستی در رشد مغز به وقوع می‌پیوندد.

سال ۱۹۸۰ میلادی؛ دسته‌بندی‌ها جدیدی شکل گرفت

در سال ۱۹۸۰ میلادی، برای اولین بار، اتیسم کودکی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی قرار می‌گیرد و اتیسم از زیرشاخه بیماری اسکیزوفرنی دوران کودکی جدا می‌شود.

سال ۱۹۸۷ میلادی؛ تغییراتی در فهرست‌ های تشخیص بیماری‌ ها ایجاد شد

در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی، تغییری ایجاد شد و نام اتیسم دوران کودکی به اختلال اتیسم تغییر پیدا کرد و به نشانه‌های این اختلال نیز اشاره شد. در این سال‌ها، تعدادی از روانشناسان مقالاتی منتشر و به نقش رفتاردرمانی و تحلیل رفتار کاربردی در کمک به کودکان مبتلا به اتیسم اشاره کردند. این مطالعات به والدین کودکان اتیستیک امیدهایی بخشید.

سال ۱۹۸۸ میلادی؛ ورود هالیوود

در این سال، فیلم «مرد بارانی» ساخته شد. این فیلم در روشن‌سازی و آگاهی‌بخشی افکار عمومی نقش مهمی داشت. داستین هافمن، هنرپیشه درخشان آمریکایی، نقش فردی مبتلا به اتیسم را بازی می‌کرد که توانایی شگرفی در کار با اعداد و حافظه‌ تصویری فوق‌العاده‌ای داشت. البته توجه به این نکته ضروری است که افراد، در نقاط مختلف طیف اتیسم، ویژگی‌های گوناگونی دارند و همگی مهارت‌های مشابهی ندارند.

سال ۱۹۹۱  و ۱۹۹۴ میلادی؛ وضع قوانین آموزشی آغاز شد

در این سال، دولت آمریکا گروه آموزشی ویژه کودکان اتیستیک را راه‌اندازی کرد. مدارس شروع به شناسایی کودکان اتیستیک کردند و به افرادی که دچار این اختلال بودند آموزش‌ها و خدمات ویژه‌ای ارائه کردند. در این سال‌ها و به عبارت دقیق‌تر در سال ۱۹۹۴ میلادی، سندروم آسپرگر نیز به طیف اتیسم اضافه شد. در این طبقه‌بندی، افراد دچار سندروم آسپرگر ویژگی‌های خفیف‌تری نسبت به سایر افراد اتیستیک داشتند.

سال ۱۹۹۸ میلادی؛ واکسیناسیون و اوتیسم رابطه‌ای دارند؟

در سال ۱۹۹۸ میلادی، مطالعاتی در زمینه نقش واکسیناسیون و اوتیسم منتشر شد که در آن‌ها نقش واکسن‌های اوریون، سرخچه و سیاه‌سرفه در ابتلا به اوتیسم مهم دانسته شده بود. این مطالعات درست نبود و به‌سرعت به اشتباه بودن آن‌ها اعتراف شد.

آغاز سال ۲۰۰۰ و  نقشی که در تاریخچه اوتیسم ایفا کرد

شرکت‌های تولیدکننده واکسن، به علت نگرانی افکار عمومی که درباره نقش ماده تیمورسال در واکسن‌ها در ایجاد اوتیسم به وجود آمده بود، این ماده نگه‌دارنده جیوه‌ای را از تولیدات خود حذف کردند. هرچند، نبود ارتباط میان ابتلا به اتیسم و واکسیناسیون ثابت شده بود.

سال ۲۰۰۹ میلادی: برآوردهای رسمی از اوتیسم

در این سال، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها برآورد کرد، از هر ۱۱۰ نفر، یک کودک دچار اختلال طیف اتیسم است. بنابراین، نیاز به مطالعات بیشتر و یافتن تکنیک‌های درمانی بیش از پیش ضرورت یافت. در سال ۲۰۱۳،  در ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی، انواع طبقه‌بندی‌های اتیسم حذف شد و اختلال اتیسم به عنوان اختلال طیف اتیسم معرفی شد. اتیسم در دو شاخه طبقه‌بندی شد:
۱) اختلال در برقراری ارتباطات و تعاملات اجتماعی،
۲) رفتارهای محدود و تکراری.

طبقه بندی تاریخچه اوتیسم در جای دیگری به روش زیر آمده است که شاید بتوانیم از ترکیب این تاریخ ها و نوشته ها جزئیات بیشتری را استخراج نماییم.

 

سال 1908: کلمه اوتیسم به زیر مجموعه ای از بیماران اسکیزوفرنی اطلاق می شد در خود فرو می رفتند.
 سال 1943: روانپزشک کودک آمریکایی لئو کانر، مقاله ای را منتشر کرد که وضعیت11 کودک را توصیف می کرد که بسیار باهوش بودند، اما تمایل به تنها بودن و رفتارهای تکراری و وسواس گونه داشتند. او بعدها نام وضعیت آنها را “اوتیسم اوایل کودکی” نامید.
 سال 1944: یک دانشمند آلمانی به نام هانس اسپرگر شکل “خفیف” اوتیسم را که در حال حاضر به عنوان سندرم اسپرگر شناخته شده است را معرفی کرد. مواردی را که وی گزارش داد شامل پسرانی بودند که بسیار باهوش بودند، اما مشکل تعاملات اجتماعی و توجه افراطی و وسواس گونه خاص داشتند.
 سال 1967: فرضیه ای که «فرضیه مادران بی‌روح» نام دارد، مطرح شد این فرضیه می‌گوید مادران سردی که به درستی از کودکانشان مراقبت نمی‌کنند، سبب اوتیسم می‌شوند. متخصصان معتقدند، مطرح شدن این فرضیه در تاریخ روان‌شناسی، شرم‌آور است و اگرچه در سال 1980 میلادی رد شده است، مطرح بودن آن در3 دهه، سایه سنگینی بر مطالعات روان‌شناسی درخصوص اوتیسم انداخته است.
 سال 1977: دانشمندان اوتیسم بدلیل شرایط بیولوژیکی و ژنتیکی که در مغز رخ میدهد اتفاق می افتد.
 سال 1980: برای نخستین بار “اوتسیم کودکی” وارد لیست اطلاعات بیماریها DSM شد. و رسماً از اسکیزوفرنیای کودکی جدا شد.
 سال 1981: لفظ “سندرم آسپرگر” به صورت عمومی استفاده شد.
 سال 1987: DSM نام “اختلال اوتیسم” را جایگزین “اوتیسم کودکی” کرد. و چک لیستی برای تشخیص این اختلال ارائه داد. برخی روانشناسان مطالعاتی را شروع کردند که چگونه رفتار درمانی می تواند به کودکان اوتیسمی کمک کند.
 سال 1988: فیلم “مرد بارانی” منتشر شد. در این فیلم داستین هافمن نقش یک فرد اوتیسمی را اجرا می کرد که می توانست محاسبات زیادی را در مغز خود انجام دهد. این فیلم تاثیر بسزایی در آگاهی عمومی از اختلال اوتیسم داشت.
 سال 1991: برخی کشور ها مجموعه آموزشی ویژه برای اوتیسم ارائه دادند.
 سال 1994: سندرم آسپرگر به DSM اضافه شد. طیف اوتیسم گسترده تر شد و موارد خفیف تر مانند افرادی با عملکرد بسیار بالا را شامل شد.
 سال 1998: یک مطالعه در مجله لانست منتشر شد که نشان می دهد که واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) باعث اوتیسم می شود. این یافته به سرعت رد شد.
 سال 2000: به دلیل ترس عمومی نقش واکسناسیون در بروز اوتیسم، تولید کنندگان واکسن ماده تیومرسال (یک نگه دارنده مبتنی بر جیوه) را از واکسن های کودکان حذف کردند. اگر چه نظریه ارتباط واکسن و اوتیسم کاملا رد شده بود.
 سال 2009: مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها CDE بر آورد کرد از هر 110 کودک 1 کودک در طیف اوتیسم قرار دارد.
 سال 2013: سندرم آسپرگر به عنوان یک اختلال جداگانه از DSM حذف شد، DSM همه زیر مجموعه های اوتیسم را در یک اختلال به نام “اختلال طیف اوتیسم (ASD)” قرار داد، که سندرم آسپرگر را نیز شامل می شود.

اگر شما خواننده محترم اطلاعات دیگری دارید، حتما با ما در میان بگذارید تا از آن بهره ببریم.

با تشکر

09363008032

بهترین روانشناسان تهران و بهترین روانشناسان ایران

بهترین روانشناسان کودک و نوجوان تهران و بهترین روانشناسان کودک و نوجوان ایران

ارتباط جهت هماهنگی وقت:

09363008032 – 09106965010

021-77444709 – 021-77032470

021-22599209 – 021-86129597

021-77265472 – 021-86129263

021-22599215

 

دکتر روانشناس کودک، روانشناس کودک، متخصص روانشناسی کودک، متخصص روانشناسی خانواده، دکتر روانشناس خانواده، دکتر روانشناس نوجوان، روانشناس نوجوان، متخصص روانشناسی نوجوان، فوق تخصص روانشناس کودک و نوجوان، مرکز تخصصی استعدادیابی، بزرگترین مرکز استعدادیابی، بهترین مراکز استعدادیابی ایران، بهترین مرکز استعدادیابی تهران، مرکز تخصصی اوتیسم، مرکز درمانی اوتیسم، بهترین مراکز درمانی اوتیسم، بزرگترین مراکز درمانی اوتیسم، مرکز تخصصی بیش فعالی، بهترین مراکز بیشفعالی ایران، بهترین مراکز درمان بیش فعالی تهران

 

کلمات کلیدی: دکتر روانشناس کودک، روانشناس کودک، متخصص روانشناسی کودک، متخصص روانشناسی خانواده، دکتر روانشناس خانواده، دکتر روانشناس نوجوان، روانشناس نوجوان، متخصص روانشناسی نوجوان، فوق تخصص روانشناس کودک و نوجوان، دکتر روانشناس سکسولوژی، دکتر روانشناس ترنس سکشوال، روانشناس هموسکشوال، روانشناس تراجنسی، متخصص روانشناسی انگیزشی، متخصص استعدادیابی، مرکز تخصصی استعدادیابی، استعدادیابی تحصیلی، استعدادیابی شغلی، استعدادیابی هنری، استعدادیابی ورزشی، استعداد سنجی، استعداد شناسی، ورود به دانشگاه، سوالات دانشجویی، سوالات جنسی، سوالات روابط جنسی، روانشناس روابط عاطفی، روانشناس ارتباط عاطفی، روانشناس جدایی، روانشناس زوجین، روانشناس اختلالات خلقی، روانشناس وسواس، روانشناس وسواس فکری، روانشناس PTSD، روانشناس بیشفعالی، روانشناس ADHD، روانشناس ADD، روانشناس افسردگی، روانشناس اضطراب، روانشناس پنیک، روانشناس واژنیسم، روانشناس CGL، روانشناس تجاوز به کودک، روانشناس ابیوز، روانشناس اختلالات یادگیری، روانشناس اختلال ریاضی، روانشناس یادگیری، روانشناس کنکور، مشاور کودک، مشاور نوجوان، مشاور خانواده، مشاور اعتیاد، مشاور مشکلات جنسی، مشاور رابطه، مشاور دوست یابی، مشاور اختلالات خلقی، مشاور بیشفعالی، مشاور بیش فعالی، مشاور شغلی، مشاور تحصیلی، مشاور خوب، بهترین مشاور کودک، بهترین مشاور کودک و نوجوان، مرکز تخصصی روانشناسی کودک و نوجوان، مرکز تخصصی مشاوره کودک و نوجوان، مرکز روانشناسی کودک و نوجوان، مرکز مشاوره کودک و نوجوان، مرکز تخصصی روانشناسی نمایش درمانی، مرکز تخصصی مشاوره نمایش درمانی، مرکز تخصصی روانشناسی موسیقی درمانی، مرکز تخصصی مشاوره موسیقی درمانی، مرکز تخصصی روانشناسی ترنس، مرکز تخصصی مشاوره ترنس، مرکز تخصصی روانشناسی تراجنسی، مرکز تخصصی مشاوره تراجنسی، مرکز تخصصی روانشناسی بازی درمانی، مرکز تخصصی مشاوره بازی درمانی، مرکز تخصصی کاردرمانی جسمی-حرکتی، مرکز تخصصی کار درمانی جسمی حرکتی، مرکز تخصصی گفتار درمانی کودک و نوجوان، مرکز تخصصی گفتار درمانی، مرکز تخصصی روانشناسی اختلالات یادگیری، مرکز تخصصی مشاوره اختلالات یادگیری، مرکز تخصصی روانشناسی کودک و نوجوان اوتیسم، مرکز تخصصی مشاوره کودک و نوجوان اوتیسم، مرکز درمانی اوتیسم، مرکز کاردرمانی اوتیسم، مرکز تخصصی گفتار درمانی اوتیسم، روانپزشک تخصصی کودک، روانپزشک تخصصی نوجوان، روانپزشک تخصصی اوتیسم، روانپزشک تخصصی بیشفعالی، روانپزشک تخصصی بیش فعالی، روانپزشک خانواده، روانپزشک اختلالات خلقی، روان پزشک تخصصی کودک، روان پزشک تخصصی نوجوان، روان پزشک تخصصی اوتیسم، روان پزشک تخصصی بیشفعالی، روان پزشک تخصصی بیش فعالی، روان پزشک خانواده، روان پزشک اختلالات خلقی، دکتر متخصص، دکتر متخصص روان، متخصص اعصاب و روان، متخصص مغز و اعصاب، جراح مغز و اعصاب، طراح بازی، طراحی بازی، مرکز تخصصی اعتیاد، مرکز تشخیص اعتیاد، مرکز تخصصی درمان اعتیاد، کد نویسی بازی های دیجیتال، بازی دیجیتالی، بازی موبایل، بازی های موبایل، بازی های دیجیتالی درمانی، اپلیکیشن، طراح اپلیکیشن، استارتاپ، طراح و برنامه نویس استارتاپ، برنامه نویس، گرافیک بازی، گرافیست، گرافیک دیجیتال، طراح و اجرای اینستاگرام، برنامه نویس اینستا، ادمین اینستاگرام، ترک اعتیاد دختران، مرکز تخصصی ترک اعتیاد زنان، مرکز پشتیبانی بعد از ترک اعتیاد زنان، مرکز پشتیبانی ترک اعتیاد، مرکز پیشگیری از آسیب های بعد از ترک اعتیاد، تعریف اعتیاد، روش های ترک اعتیاد، مقالات مرتبط با اعتیاد، ساختارهای درمان اعتیاد، درباره اعتیاد، مقالات اعتیاد، مرکز تخصصی نقشه برداری مغز، درباره نقشه برداری مغز، کاربر نقشه مغز، اهمیت نقشه مغز، مقالات نقشه برداری مغز، نقشه مغز EEG، نقشه مغز QEEG، درمانهای غیر دارویی، اهمیت نوروفیدبک، کاربرد نوروفیدبک، مرکز تخصصی اختلالات یادگیری، حل مشکلات یادگیری کودک، اختلالات ریاضی، مرکز تخصصی اختلالات ریاضی کودکان، آزمونهای روانشناختی، مرجع آزمونهای روانشناسی، مرکز تخصصی آزمون هوش، مرکز تخصصی درمان خودکشی، درباره خودکشی، علت های خودکشی، مقالات خودکشی، پیشگیری از خودکشی، مرکز تخصصی حرکت درمانی، مرکز حسی حرکتی، درباره حرکت درمانی، مزایای حرکت درمانی، مرکز تخصصی رفتار درمانی مهر، درباره رفتار درمانی، اهمیت رفتار درمانی، روش های رفتار درمانی، رفتار درمانی علمی، دکتر رفتاردرمانگر، متخصص رفتاردرمانی، رفتار درمانگر، رفتاردرمانگر، خانه استعدادیابی ایران، مرکز استعدادیابی کودکان، مرکز استعدادیابی بزرگسالان، مرکز سنجش استعدادهای تحصیلی، مرکز استعداد تحصیلی، متخصصان استعدادیابی، روانشناسان استعدادیابی، روش های استعدادیابی، استعدادیابی نوجوان، مقالات استعدادیابی، کاریابی، سرمایه گذاری شغلی، کارآفرینی، دکتر متخصص ام. اس، درمان ام. اس، توانبخشی بیماران ms، مرکز تخصصی پرستار در منزل، خدمات پرستاری در منزل، پرستار خوب، تزریق دارو در منزل، اعزام پرستار، پزشک برای منزل، هوم ویزیت، پزشک در منزل، تیم درمان در منزل، شرکت پرستاری، سرم در منزل، آمپول در منزل، خدمات درمانی در منزل، تهیه دارو های خاص، تامین دارو، مراقبت از بیمار در منزل، مراقت از سالمندان، مراقبت از سالمند در منزل، مراقبین پرستاری در بیمارستان، همراه بیمار در بیمارستان، هوم ویزیت اوتیسم، کار در منزل برای اوتیسم، روانشناس در منزل برای اوتیسم، روانشناس اوتیسم، مرکز درمان اوتیسم، مربی اوتیسم، درمانگر در منزل، پرستار اوتیسم،

 

معرفی بهترین دکتر روانشناس کودک و نوجوان در شرق تهران:

هایپر کلینیک روانشناسی کودک، نوجوان و خانواده منشور سلامت مهر؛ با بیش از 15 سال سابقه فعالیت تخصصی در زمینه کودک و نوجوان، همچنین تجهیزات تخصصی به روز و اتاق بازی درمانی، اتاق موسیقی درمانی، اتاق کار درمانی، اتاق نویز درمانی، اتاق ماساژ درمانی، اتاق هنر درمانی، اتاق قصه درمانی، اتاق نمایش درمانی، تجهیزات نوروفیدبک، بیوفیدبک، حرکت درمانی و آب درمانی، همچنین مجهز به نقشه برداری مغز، می تواند با متخصصان برجسته خود، یکی از بهترین معرفی های تخصصی برای هر مراجع با نیاز های حوزه کودک و نوجوان باشد.